އާދޭހެވެ. ޤައުމަށް، ޤައުމެއްގެ ސިފަ އަންނަނީ، ބައިވަރު ކަންތައްތަކެއް އެކުލެވިގެންނެވެ. އެހެން ޢިބާރާތަކުން ދަންނަވާނަމަ، ޤައުމަށް ޤައުމެއްގެ ކުލަޖެހިގެން އަންނާނީ، އެތަނެއްގައި ހެދިފައިއޮންނަ ޤާނޫނުތަަކަށް، އެތަނެއްގެ އަހުލުވެރިން ތަބާވީ މިންވަރަކުންނެވެ. އަދި ކިއެއްތަ! ޤައުމު ބިނާވުން އަންނަނީ، ހެދިފައިވާ ޤަވާއިދުތަކަށް ބޯލަނބައި ކިޔަމަންވެވުނު މިންވަރެއްގެ މައްޗަށެވެ. އެހެން ނޫންނަމަ ޤައުމެއްގެ ސިފަ އަންނާނީ ކޮންގޮތަކުންތޯއެވެ.

އިސްވެ މިދެންނެވީ ޤައުމު ބިނާކުރުމުގެ އެންމެބޮޑު އެއް އަސްލެވެ. ޤާނޫނާއި ޤަވާއިދެއް ހެދިފައިނުވާނަމަ، އެތަނަކާއި، ވަލުޖަނަވާރުން އުޅޭ ޖަންގައްޔަކާއި ތަފާތެއް އޮންނާނެހެއްޔެވެ. އަދި ޤާނޫނާއި ޤަވާއިދުތަކެއް ހެދިފައި ހުއްޓަސް، ޤާނޫނު ތަންފީޛުނުކުރެވި، ގަވާއިދަށް ޙުރުމަތްތެރިކޮށް ނުހިތޭކަމަށްވާނަމަ، އެތަނަކާއި ސަދޫމުބާގައާއި ތަފާތެއް އޮންނާނެހެއްޔެވެ.

އެއްވެސް ޝައްކެއްނެތެވެ. ޤައުމު ބިނާކުރެވޭނީ ޤާނޫނުތަކުގައި ހިފެހެއްޓިގެންނެވެ. ޤައުމު ފަނާވާނީ ޤާނޫނާއިޚިލާފަށް ޢަމަލުތައްކުރެވިގެންނެވެ. ޤައުމުގެ ދިރުންވަނީ ހަނާވެފައެވެ. މަނާކަންތައްތަކަކީ ކޮބައިކަމެއް ނޭނގެއެވެ. މަނާ މަންތިރިވާއިރު، އަނެކާ ކުޅުނީ ވަގުކުޅިއެއްކަމެއް އެނގެނީ ކާކަށްހެއްޔެވެ. އެހެންގޮތަކަށް ދަންނަވާނަމަ، ދަށުދަރަޖައިގެ މީހަކު ކުއްލިއަކަށް މަތީމަޤާމަކަށް ދާއިރު، އޭނާއަށް އެ މަޤާމު ލިބުނީ ކިހިނެއްކަން ބަލާލަނީ ކޮންބައެއްތޯއެވެ. ތިޔައިގެތެރެއިން ގިނަބޭފުޅުންނަށް އޭގެސިއްރު އެނގިލައްވާނެކަމާއިމެދު ޝައްކެއްނުކުރަމެވެ. ތެދެކެވެ. އެއީ ރިޝްވަތެވެ. ތިޔަހީކުރެއްވީ ހަމަރަނގަޅަށެވެ.

އާދޭހެވެ. މިއަދު މިކުޑަކުޑަ ޤައުމަށް ދިމާވެފައިވާ އެންމެބޮޑު އެއް މައްސަލައަކީ ރިޝްވަތެވެ. ރިޝްވަތަކީ މިޤައުމަށް ޖެހިފައިވާ ކެންސަރެވެ. މިބަލީގެ ސަބަބުން، މިޤައުމުގެ މައި ގުނަވަންތައް ޗިސްޗިސްވެގެން ހިނގައްޖެއެވެ. އެހެން ބީދައަކުން ބަޔާންކުރާނަމަ، މިޤައުމުގެ އެއްބައިވަންތަކަން ގެއްލި ފިތުނަފަސާދައިގެ ވިހަ ފެތުރިގެން ހިނގައްޖެއެވެ. އެ ވިހައިގެ ސަބަބުން ދެން އެގެއްލެނީ އަމާންކަންނޫންތޯއެވެ. އަމާންކަން ގެއްލިއްޖެނަމަ އެގެއްލެނީ މިނިވަންކަންނޫންތޯއެވެ. އަދި ކިއެއްތަ! ފިސްފިސްވެގެން އެދިޔައީ، މި ޤައުމުގެހިތެވެ. ތިލަކޮށް ދަންނަވާނަމަ އެ ގެއްލިގެންދިޔައީ، ޤައުމުގެ ރައްޔިތުންގެމެދުގައި އޮތް ލޯތްބެވެ. ލޯބި ގެއްލިގެންދިއުމުން އަނެކާގެ ޙައްޤެއްވާކަމެއް ވިސްނާނީ ކާކުތޯއެވެ. ވީމާ ޙައްޤުގެ ކުރިއަށް ދެންއަންނާނީ އަމިއްލައެދުން ނޫންތޯއެވެ.

ވަހުމަކަށް ޖާގައެއްނެތެވެ. އިސްވެމިދެންނެވި ހުރިހައި ކަންތައްތަކަކީވެސް، ރިޝްވަތުގެ ސަބަބުން ކުރިމަތިލާން ޖެހިފައިވާ ކަންތައްތަކެވެ. ޤައުމަށް ދިމާވެފައިވާ މި ބަލިމަޑުކަމަށް ފަރުވާއެއް ކުރެވިފައިނުވާތީ ދިމާވެފައިވާ ކަންތައްތަކެވެ. ޔަޤީނެވެ. ބަލި އަވަހަށް ފަސޭހަވާނީ، ބައްޔެއް ހުރިކަން އެނގޭހިނދު އެކަށީގެންވާ ފަރުވާއެއް ކުރެވިގެންނެވެ.

އާދެ! ޤައުމު މިއޮތް ޙާލަތު ބަދަލުކުރެވޭނީ، އެންމެން އަތާއިއަތް ގުޅާލައިގެންނެވެ. އަތުކުރި އޮޅާލައިގެންނެވެ. ޤާރޫންވަންތަކަން ދޫކޮށްލައި، ޤާނޫނުތަކަށް އިޖާބަދެވިގެންނެވެ. ޤަވާއިދުތަކަށް ބޯލަނބައިގެންނެވެ. އަނދިރިފަރުދާގެ ފުރަގަހުގައި ފޮރުވިފައިވާ ސިއްރުތައް ކަޝްފުކުރެވިގެންނެވެ. ޤާނޫނާއި ޤަވާއިދާއި ޚިލާފުކަންކަން ހިނގަމުންދާތަން ފެންނަ ހިނދު އެކަން ހާމަކުރެވިގެންނެވެ. އެހެން ޢިބާރާތަކުން ބަޔާންކުރާނަމަ އެކަމެއް ފާށާކުރެވިގެންނެވެ. ސަރުކާރުގެ މުޢައްސަސާއެއްގެ ތެރޭގައި ހިނގަމުންދާ ކަމެއްވިޔަސް އެކަން ރަސްމީގޮތުން ފާށާކުރާ ފާށާރަކަށް ވެވިގެންނެވެ. އަދި ނުރަސްމީގޮތުން ވިޔަސްމެއެވެ. ތިމާގެ އިސްވާރުކަމަށް ވިޔަސް ނުވަތަ ވެރިޔާކަމަށް ވިޔަސް، ނަހަމަގޮތުގައި ކޮށާރަށް ތަކެތި ރައްކާކުރާނަމަ، އެކަން ފާށާކުރާ ފާށާރަކަށްވާން އަވަސްވެގަންނާށެވެ. ނުގަންނާން ހުންނަ ދޮނގެއްހެން ނުހުންނާށެވެ. ފަންޑިތަ ހުސްވެފައިހުރި އެދުރުބޭކަލެއްހެން ނުހުންނާށެވެ. ނެގޭނީ ދީފައި އޮތް ބަނޑު ހަނޑުލެއްތާއެވެ. ދަންނަވަންތޯއެވެ. ފާށާކުރުމަކީ، ވަކިމީހެއްގެ ވާޖިބެއްނޫނެވެ. ގޯހެއް ހިނގަމުން ދާނަމަ، އެކަން ފާށާކުރުމުގެ ޙައްޤު ކޮންމެމީހަކަށް ވެސް ލިބިގެންވެއެވެ. މީހަކު ފާށާކުރާނެކަމަށް، ތިމާ ނުބަލާށެވެ. ތިމާ ފާށާރަކަށްވާށެވެ. ކަންކަން ހަމަމަގަށް އެޅުވޭނީ އޭރުންނެވެ.

ސަހަރޯއެވެ. މިއަދުގެ ޙާލަތާއިމެދު މޮޅި ހީވެއެވެ. ލިބޭތާ ލިބިގަންނަނީއެވެ. ކޮންގޮތަކަށްތޯއެވެ. ލިބުނުގޮތަކަށެވެ. ޙަލާލެއް ޙަރާމެއް ބެލުމެއްނެތިއެވެ. ރިޝްވަތު ދޭމީހުން ރިޝްވަތުދެނީއެވެ. ރިޝްވަތުކާމީހުން ރިޝްވަތުކަނީއެވެ. ބެލެނިވެރިން މުދައްރިސުންނަށް ރިޝްވަތުދެނީއެވެ. ކޮން ބޭނުމަކުތޯއެވެ. މުދައްރިސްގެ ނަޒަރު، ތިމާގެދަރިފުޅަށް ޚާއްސަކުރުމުގެ ބޭނުމުގައެވެ. ވަޒީފާހޯދަންއުޅޭ ފަރާތް، ވަޒީފާދޭ ފަރާތަށް ރިޝްވަތުދެނީއެވެ. ކީއްވެގެންތޯއެވެ. ތިމާއާއި އެކަށީގެންނުވާ ވަޒީފާއެއް ހޯދުމަށް އެދިއެވެ. ވޯޓުހޯދުމަށް އަންނަމީހާ، ވޯޓުދިނުމުގެ ޙައްޤުލިބިފައިވާ ފަރާތްތަކަށް ރިޝްވަތުދެނީއެވެ. ކޮން ބޭނުމަކުތޯއެވެ. ބޮޑުގޮނޑީގައި އިންނަން ބޭނުންވާތީއެވެ. ބާރާއި ނުފޫޒު ބޭނުންވާތީއެވެ. ފައިސާ ބޭނުންވާތީއެވެ. ޢިއްޒަތާއި ޤަދަރު ބޭނުންވާތީއެވެ. ކުށްވެރިޔާ ފަނޑިޔާރަށް ރިޝްވަތުދެނީއެވެ. ކުށުން ބަރީއަވުމަށެވެ. އަދަބަށް ކެތް ނުކުރެވޭނެތީއެވެ.

އާދޭހެވެ. މޫލަވެރިންގެކިބައިގައިވާ، މުޙްލިޞްކަން ފިލައި އަމިއްލަ އެދުން ބޮޑުވެއްޖެއެވެ. ހަމައެހެންމެ ހައިސިއްޔަތު އޮޅި، އިންސާނިއްޔަތުކަން ނެތި ފިލައި، ހައިވާނިއްޔަތުކަން އަށަގަނެގެން ހިނގައްޖެއެވެ. މޫލަވެރިކަން ލިބިގެންއުޅޭއިރު ހީވަނީ، ބަންޑާރަ ޙަސަނަށް މޫދު ހިތަކަށް ލިބިގެން އުޅޭހެންނެވެ. ހީވަނީ ރަންބިހެއް އެޅިގެން އުޅޭހެންނެވެ. އަދި ކިއެއްތަ! އަރުވާޖަހައި ހޭވައްޓާލައިފައި، ރިޝްވަތުގެފުލުން ދުވާއިރު ހީވަނީ، ވައިއެނބުރޭ މޫސުމުގައި، ވަޔާއި ފުރޮޅެމުންދާ ވައިސޫރިއެއްހެންނެވެ. ހަމައެހެންމެ ޤައުމުގެ މައިސޯބުތައް ނުއަތަށް އެނބުރެނީ ހީނުކުރާހާ ހަލުވިމިނެއްގައެވެ. ހީވަނީ އެނބުރޭ ވަހުތާނެއް ހެންނެވެ. ޤައުމުގެ މައިސޯބުތަކަށް، އަމިއްލަ ބާލީހަށް ބަންޑާރަކަފަ ލެއްވުން ނޫންކަމެއް ވޭތޯއެވެ. އާދެ! ޤައުމުގެ މައިސޯބުތައް ބުރުނޭނގޭ ވަރަށް އެނބުރެމުން ދާއިރު، ކުދިސޯބުތަކަށް ދެންވާނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ. ހަދިޔާގެ ނަމުގައި އޭތިމީތި އަންބޮނޑިއަށް އަޅައިގެން މައިސޯބުތައް ފުލުން ދުވުންނޫން ކަމެއް ވޭހެއްޔެވެ.

ހިތްބުރަ ނުކުރައްވާށެވެ. އަޅުގަނޑު މިދަންނަވަނީ، ކޮންމެ މީހަކީ އިސްވެ މިދެންނެވިފަަދަ މީހެކޭ ނޫނެވެ. ޤަވާއިދަށް ޙުރުމަތްތެރިކޮށް ހިތާމީހުން އުޅޭކަންވެސް ފާހަގަކުރަމެވެ. އެފަދަ ކަމެއް ފެނުމުން އެކަން ފާށާކޮށް ރިޕޯޓުކުރާމީހުން މަދުން ނަމަވެސް ތިބިކަން އުފަލާއިއެކު ފާހަގަކުރަމެވެ.

ދަންނާށެވެ. ހަދިޔާބަދިޔާ ކުރުމަކީވެސް އޮންނަކަމެކެވެ. އެހެންނަމަވެސް ރިޝްވަތާއި، ހަދިޔާއާއި މުޅިން ތަފާތެވެ. ޤަވާއިދާޚިލާފަށް ކަންތައްތައް ނިންމުމަށް، އަނެކާއަށްދޭ ކޮންމެއެއްޗަކީ، ރިޝްވަތެވެ. ޒައްރާއެއްގެ މިންވަރުކަމަށް ވިޔަސްމެއެވެ. ނަހަމަގޮތުގައި އަނާއެއް ބޭނުންކުރިކަމުގައި ވިޔަސް ނުވަތަ އަނެކާއަށް ދިނަސް، މަނާކަމެއް ވާނީ މަނާ ކަމަކަށެވެ.

މަނިކުންނޭ ރޯދީންނޭވެ! ކަމުގެ އެކޮޅުމިކޮޅަށް ވިސްނާށެވެ. ހޭއަރާށެވެ. އަޅުގަނޑުމެންނަކީ، ޤާނޫނަށް ތަބާވާ ބަޔަކުކަމުގައި ވާންޖެހިއްޖެއެވެ. ޤާނޫނަށް ތަބާވުމަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟ އާދެ! ޤާނޫނަށް ޙުރުމަތްތެރިކޮށްހިތުމާއެކު، ޤާނޫނާއި ގަވާއިދާއިޚިލާފު ކަމެއް އަނެކާގެ ކިބައިން ފެންނަހިނދު، އެކަން ފާށާކޮށް ރިޕޯޓުކުރުމެވެ. ކަންމިހެން ހުރިއިރު، ކޮންމެ ދިވެއްސަކު ވެސް ފާށާރަކަށްވުން ލާޒިމެއްނޫންތޯއެވެ.

ލިޔުންތެރިޔާގެ ފުރަމަލަ

އަޙްމަދު ޝަބީން
އަޙްމަދު ޝަބީން
އަޙްމަދު ޝަބީން އަކީ ފެންވަރު ރަނގަޅު. ފަށުވި އަދަބީގޮތުން މުއްސަނދި ސިފަކުރުން ތަކަކާއިއެކުގައި އިޖްތިމާޢީ މައުޟޫ ތަކަށާއި އަދި އެހެންވެސް މަޢުޟޫތަކަށް ލިޔަމުން އަންނަ ހުނަރުވެރި ލިޔުންތެރިއެކެވެ.

ގުޅުންހުރި ލިޔުން: