​ރަސްކަމަށް އިސްވެވަޑައިގަތުމަށްފަހު، އަމިއްލަފުޅު ގެކަމުގައިވާ، މުލީގެ ދޫކުރައްވައި، ދޮންބަންޑާރައިން ވަޑައިގަތީ، ވެޔޮދޮށު ގަނޑުވަރަށެވެ. އެއަށްފަހު، އެތެރެކޮއިލު ސާފުކުރައްވައި، ޢިމާރާތްކުރުމުގެ މަސައްކަތް ފެއްޓެވިއެވެ. އެތެރެކޮއިލަށް ދިރިއުޅުއްވުން ބަދަލުކުރެއްވީ، ހިޖުރައިން އެގާރަ ސަތޭކަ ތޭހަތްތަރިވަނަ އަހަރުގެ ފަހުކޮޅުގައެވެ.

ދޮންބަންޑާރައިން ރަސްކަމަށް އިސްވެވަޑައިގަތީ، ދިޔަމިގިލީ ދަރިކޮޅުގެ ނަމުގައި، ހަ އަހަރާއި، ދިހަ މަހާއި، ބާރަ ދުވަހު، ދިވެހި ރަސްކަން ހިންގަވައިދެއްވުމަށް ފަހުގައެވެ. ހަނދާންކޮށްލަންޖެހޭ މުހިއްމު ނުކުތާއަކީ، އެ ހުރިހައި ދުވަސްވީއިރު ވެސް، އަމިއްލައެދުންފުޅު އިސްކުރައްވައިފައިނުވާކަމެވެ. އަބަދުވެސް، ވިދާޅުވަމުންއައީ، ދިވެހި ތަޚުތުގެ ޙައްޤުވެރިއަކީ، ކޮރުބަންޑާރައިންކަމުގައެވެ.

އާދެ! އިސްވެ މި ދެންނެވި ވާހަކަތަކުގެ، ވަރުގަދަ ހެއްކެއްކަމުގައި، އަންނަނިވި ވާހަކަތައް ފުދެއެވެ.

ތިޔަ އެންމެ ބޭފުޅުން ކުރިއަށް ވަޑައިގަންނަވާ، ބުއްދީގެ ތަރާދުން ކިރުއްވައިލައްވަބައްލަވާށެވެ. 

ހޮޅީންގެ އަޅުވެތިކަމުން، ދިވެހިރާއްޖެ މިންޖުވިކަމުގައިވިޔަސް، އަބަދުވެސް، އެ މަނިކުފާނުގެ ހަނދުމަފުޅުގެ މަރުކަޒުގައި، ޓަކިދޭ އެއްކަމެއް އޮވެއެވެ. އާދޭހެވެ. ހޮޅީން ރަހީނުކޮށްގެން ގެންދިޔަ، ކޮރު ބަންޑާރައިންނާއި، އިބްރާހިމް ރަސްގެފާނުގެ މުޙައްމަދު މަނިކުފާނުގެ މަތިން، ހަނދުމަފުޅު ނައްތައެއްނުލައްވައެވެ. އެކިފަހަރު މަތިން، އެ ދެބޭފުޅުން ސަލާމަތްކުރައްވަން މަސައްކަތްޕުޅު ކުރެއްވިއެވެ. އޭގެތެރެއިން ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ނަޒަރު ހިންގައިލުމަށް ޓަކައި، އެނބުރިލަން މި ޖެހެނީ، އަނެއްކާ ވެސް ތަންކޮޅެއް ކުރިއަށެވެ. އާދެ! މީލާދީން ސަތާރަ ސަތޭކަ ސައުރަވަންނަ ވަނަ އަހަރުގެ، އޯގަސްޓުމަހުގެ ސައްބީސްވަނަ ދުވަހާއި ހަމައަށެވެ. މިހާ ހިސާބުން، އަޅުގަނޑު އެނބުރިލާނީ، އިރުމަތީގައި ހުރި، ފަރަންސޭސިންގެ އެންމެ އިސް ވެރިޔާ ފްރާސް ވާޑްޕުލޭއަށް، އިސްވެ މި ދެންނެވި ތާރީޚުގައި، ދޮންބަންޑާރައިން ފޮނުއްވައިފައިވާ ލިޔުއްވުމެއްގެ މައްޗަށެވެ. އެ ލިޔުމުގައިވެއެވެ. “ޢަލީ ރާޖާއަށް ލިޔުއްވައިގެން އައްސުލްޠާނު މުޙައްމަދު ޢިމާދުއްދީން މިނިވަންކޮށްދެއްވާށެވެ. އަދި އެ މަނިކުފާނުގެ ކޮއްކޯފުޅު ވެސް ދޫކޮށްލަދެއްވާށެވެ. އަޅުގަނޑު ފުރަތަމަ އެދެނީ އެކުވެރި ރައްޓެހިގޮތުގައި މިކަމުގައި އުޅުއްވަވައިދެއްވުމަށެވެ. އެހެން ނުވެއްޖެނަމަ ހަތިޔާރުގެ ބޭނުންކުރައްވާށެވެ. އަޅުގަނޑުމެން ހުރިހައި ޚަރަދެއްދޭނަމެވެ.” (ޙަސަން އަޙްމަދު މަނިކު، ފަތްތޫރަ40، ސ11) މީގެއިތުރުން ވެސް، ދެފަހަރެއްގެ މަތިން، އެ ދެބޭފުޅުން ސަލާމަތްކުރެއްވުމަށް ޓަކައި، މަސައްކަތްޕުޅު ކުރެއްވިއެވެ. ފުރަތަމަ ފަހަރު ލަޝްކަރު ފޮނުއްވެވީ، އެ ދެބޭފުޅުން ބައިތިއްބަވައިފައިތިބި ކަވަރައްޓީއާއި އަންދުރޯއަށެވެ. ޖެހިގެންއައި ފަހަރު ކަންނަންނޫރަށެވެ. އެހެނަސް އެ ދެފަހަރު ވެސް، ނާކާމިޔާބުވީއެވެ. 

އާދޭހެވެ. އިންޑިއާ ކަނޑުގައިވާ ކުދިކުދި މަރުޖާނުތަކެއް ފަދަ، މި ދިވެހިރާއްޖެއާއިމެދުގައި، ހޮޅީންގެ ދަހިވެތިކަން ހުރީ، ބަނީއިސްރާއީލު ބާގައިގެ ޤާރޫން ރިއްސާ ރަނާއި، ފައިސާއާއި މުދަލަށް ދަހިވެތިވީ ބީދައިންނެވެ. ހޮޅީން ގޮތްދޫނުކޮށް، އަނެއްކާ ވެސް، މި ޤައުމާއި ކުރިމަތިލުމަށްއައެވެ. މި ފަހަރުއައީ، ދޮންބަންޑާރައިން ރަސްކަމަށް އިސްވެވަޑައިގަތްތާ، އެއް އަހަރާއި ހަތަރުމަހާއި، ތޭރަދުވަސްވީތަނާއެވެ. އާދެ! ހިޖުރައިން އެގާރަ ސަތޭކަ ސައުރަހަތްތަރިވަނަ އަހަރުގެ، ޝަޢުބާންމަހުގެ އަށާވީސްވަނަ ދުވަހުއެވެ. މި ފަހަރުއައި ހޮޅީންގެ ނަވަކާއި، ދެ ގުރާބާއި، ފަސްއޮޑިއެވެ. ލަޝްކަރުގެ ވެރިއަކަށް ހުރީ، ޙަސަން ބިން މުޙައްމަދު ގަރުތަލީ ކިޔުނު ތުރުކީއެކެވެ. ލަޝްކަރުގައި ހިމެނެނީ، ފަސްދޮޅަސް ތުރުކީންނާއި، ދުއިސައްތަ ހޮޅީންނެވެ. ހޮޅީންގެ ލަޝްކަރު، ދިވެހިރާއްޖެއަށް އައިސް، މަޑިއްޕައިގެން ތިބީ މާލެއަތޮޅު ހުޅުލޭ ގައްޔާއި، އެ އަތޮޅު ފުނަދޫގައެވެ. ހަނގުރާމަ ފެށުނީ، އެ އަހަރު ރަމަޟާންމަހު ތިނެއްވީ ބުރާސްފަތި ދުވަހުއެވެ.

ހޮޅީންގެ ލަޝްކަރު ހުޅުލޭގައި މަޑިއްޕައިގެން ތިއްބައި، ހިތްވަރުގަދަ ދިވެހި ފަހުލަވާނުންތަކެއް، ރޭގަނޑުގެ އަނދިރީގައި، އެ ރަށަށް ގޮސް، ހޮޅީން ފެންބޭނުންކުރާ ވަޅުތަކަށް ކޮކަޑިލިއެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން، އެބައިމީހުންނަށް، އެ ރަށް ދޫކޮށް ދިއުމަށް މަޖުބޫރުވިއެވެ. ހަމަ އެހެންމެ ރޯނުޖެހި އޮޑިފަހަރުގައި ފުނަދުއަށްގޮސް، ބަޑިޖަހަންފެށުމުން، އެ ރަށް ދޫކޮށް އޮޑިފަހަރަށް ހިނގައްޖެއެވެ. ހަނގުރާމަފެށިތާ ހަތަރުވަނައަށްވީ ދުވަހު… އާދެ! ރަމަޟާންމަހުގެ ހަތްވަނަ ދުވަހު، ދޮނަކުޅިއަށް ދިއުމަށް، ހޮޅީންގެ ލަޝްކަރު ފުރައިފިއެވެ. އެހެނަސް، އަޅުގަނޑުމެންގެ ދިވެހި ބަޠަލުން ދުލެއްނުކުރައްވައެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ ދޮންބަންޑާރައިން ލަޝްކަރު ތައްޔާރުކުރައްވައި، އެބައިމީހުންގެ ފަހަތުން ލަޝްކަރު ފޮނުއްވެވިއެވެ. ޙުސެއިން ޝާޙްބަންދަރު ވެލާނާ ތަކުރުފާނާއި، މުލީ ޢަލީ ފާމުލަދޭރި ތަކުރުފާނުގެ ވެރިކަމުގެ ދަށުގައި ފޮނުއްވެވި، ދިވެހީންގެ ލަޝްކަރު، ހޮޅީންނާއި ހަނގުރާމަކުރައްވައި އެބައިމީހުން ބަލިކުރެއްވިއެވެ.  

އާދެ! ދިވެހީންގެ ލަޝްކަރު ފަޠަހަ ހޯއްދަވައިގެން، އެނބުރި މާލެ ވަޑައިގަތުމުން، ޚުދު ދޮންބަންޑާރައިން އަތިރިމައްޗަށް ވަޑއިގެން، ދިވެހީންގެ ލަޝްކަރަށް ޙުރުމަތްތެރިކޮށް ހިއްތަވައި ހެއްދެވިއެވެ.

                ( ނުނިމޭ )

ލިޔުންތެރިޔާގެ ފުރަމަލަ

އަޙްމަދު ޝަބީން
އަޙްމަދު ޝަބީން
އަޙްމަދު ޝަބީން އަކީ ފެންވަރު ރަނގަޅު. ފަށުވި އަދަބީގޮތުން މުއްސަނދި ސިފަކުރުން ތަކަކާއިއެކުގައި އިޖްތިމާޢީ މައުޟޫ ތަކަށާއި އަދި އެހެންވެސް މަޢުޟޫތަކަށް ލިޔަމުން އަންނަ ހުނަރުވެރި ލިޔުންތެރިއެކެވެ.

ގުޅުންހުރި ލިޔުން: