| MUNIAVAS

ފަތިހު ގޮވާލާ ހާލާއެކު ތެދުވެ ފަތިސް ނަމާދުކޮށްލައިގެން ހީވާގި ކަނބަލުންގެ ދުވަހުގެ މަސައްކަތް ފެށޭނީ މަގު ކުނިކެހުމުންނެވެ. ހިސާބުގަނޑުން އެންމެ ކުރިން ނިކުމެވޭ މީހާ އެހެން ގޭގެ ހިމެނޭ ހިސާބުވެސް ކުނިކަހައިދެއެވެ. އިޖުތިމާއީ ގޮތުން އެމީހުންގެ ވާޖިބު ނުހަނު ރަނގަޅަށް އަދާކުރެއެވެ.

އިރު އަރައިގެން އައިސް، އިރުގެ އަލިކަން ރަށުތެރެއަށް ފެތުރިގެން އަންނަ ވަގުތެވެ. ނިކަން ޗާލުކޮށް ކުނިކަހައި އޮމާންކޮށްލާފައި އޮންނަ މަގުތަކުން ފެންނަމުން އެދަނީ އެ މަގުތަކަށް އިތުރު ޗާލޫކަމެއް ގެނުވާ ހިތްތަކަށް ހަމަޖެހުން ގެނުވައިދޭ ފަދަ މަންޒަރެކެވެ. ކުޑަކުދިން އެކުދިންގެ ކޮށްކޮމެން ގޮވައިގެން ޤުރުއާން ކިޔަވަންދާ މަންޒަރެވެ. އަކުރުއަޅާ ފިލާ ހިފައިގެންނެވެ. ވޮށު ފިލާގޮނޑިޔާއި ޚަތިމް ހިފައިގެންނެވެ. އަންހެންކުދިން ބުރުގާ އަޅައިގެންނެވެ. ފިރިހެންކުދިންގެ ބޮލުގައި ތާކިހާ އަޅައި ނޫނީ ރުމާ ބަނދެގެންނެވެ.

ގަޑިން ނުވައެއްޖަހާ ކަންހާއިރެވެ. ރީތި ވައިރޯޅި ޖެހެމުންދާ ވަގުތެވެ. އެ ހަމަހިމޭން ވަގުތުގައި ދުރުދުރުން ގޮވާ ހާލާއި ބިސްއަޅައިގެން ގޮވާ ކުކުޅުގެ އަޑުން ފޫހިފިލުވައިދެއެވެ. އަތިރިމަތީ ގަސްގަހާއި ރުއްރުކުގެ ހިޔަލުގައި އަންހެންވެރިން ހަނޑޫހޮވަން ތިބޭއިރު އެމީހުންގެ ޅަދަރިން ވެއްޔާއި ކުޅެން އެ މައިންގެ ގާތުގައި ތިބެތެވެ. ކޮންފަދަ ހިތްގަމުކަމެއް ތޯއެވެ.

މަގުގެ އެއްކޮޅުން ހަރު ފުރައިގެ އަންހެނަކު ހިނގާފައި ދާތަން ފެނެއެވެ. އެ އަންހެންމީހާގެ އަތުގައި އޮތީ އަލިފާން އަނގުރު އަޅާފައި އޮތް ފުޅަތްޕެކެވެ. މެންދުރަށް ކައްކަން ބެލިއިރު އުނދުނުގައި އަލިފާން ނެތުމުން ގެއާއި މާ ދުރުގައި ހުރި ގެއަކުން ފުޅަތްޕަކަށް އަލިފާން އަޅައިގެން އެ އަންނަނީ ފުޅަފި ހޫރަމުން ހޫރަމުންނެވެ. ގެއާއި ހަމައަށް ދާންވާއިރަށް ފުޅަފީގައި ރޯކޮށްލުމުގެ ބޭނުމުގައެވެ.

މެންދުރު ނަމާދުން މީހުން ފޭބީއެވެ. ރަށު ތެރެއިން ފެންނަނީ އެއް ގެއިން އަނެއް ގެއަށް ގަރުދިޔަ ބޯތަށި އުފުލާތަނެވެ. ލައިގެންކާނޭ އެއްޗެއް ލިބޭތޯ ހުސް ތަށްޓެއް ދީފައި ކޮންމެވެސް ގެއަކަށް ދަރިފުޅު ފޮނުވައެވެ. އަންނަމުން އެހެން ގެއެއްގައި މިރުސް ހުރިތޯ ބަލައިލުމަށް ވެސް ބުނާނެއެވެ. އެޒަމާނުގައި އެންމެ މިރުހެއް އޮތްނަމަވެސް މިރުހުގެ އެއްފަޅި ވިޔަސް ދޭނެއެވެ. ކޮން ފަދަ އެކުވެރިކަމެއް ތޯއެވެ. ގެއަކުން ކާއެއްޗެއް ތަށްޓަކަށް ލާފައި ދީފި ނަމަ ހުސްތަށި ފޮނުވައިލުމަކީ ލަދުވެތި ކަމެކެވެ. އެހެންކަމުން ހިއްކި ބަނބުކެޔޮ ކޮޅެއް، ނޫނީ ފެނު ކެއްކި ކައްޓަލަ ކޮޅެއް ނަމަވެސް ތަށްޓަށް ލާފައި ނޫނީ ނުފޮނުވައެވެ. ގެއެއްގެ ބަދިގޭން ބަތްތަވާގެ ފޫ ކަހާލާ އަޑުއިވިޖެނަމަ ޖެހިގެންހުންނަ ގެއިން ކާއެތިކޮޅު ފޯރުކޮށްލައިދެއެވެ. މިފަދަ ކަންކަން މިހާރު ކޮބައިތޯއެވެ.

ކަމެއްދަމެއް ބޮޑުވެއްޖެއްޔާ އަވަށްޓެރިންގެ އެހީތެރިކަން ނިހާޔަތަށް ލިބެއެވެ. ގޭ ފުރާޅު ފަންލުމާއި ގައު ނަގައިދިނުމާއި އުވަ ދެވުމަކީ އަގަކާއި ނުލައި އަމިއްލަ މަސައްކަތެއް ފަދައިން ކޮށްދޭ ބުރަ މަސައްކަތްތަކެވެ. އޮޑިދޯނިފަހަރު އެހެލައި ބާލާއިރު ރަށުގެ އަންހެން ފިރިހެން ކުދިބޮޑު އެންމެން އެއް ވަލެއްގައި ހިފާ އަންބާކިޔައިލާ މަންޒަރު ފެނުމުން އެ އެކުވެރިކަން ނިކަން ރަނގަޅަށް ސިފަވެއެވެ. އެކުވެރިކަމުގެ ލާމަސީލު ނަމޫނާއެކެވެ. ކޮންފަދަ ދިރިއުޅުމެއްތޯއެވެ.

ޒަމާން ބަދަލުވެއްޖެއެވެ. އަހަރެމެން މި ތިބީ ތަރައްގީވެފައެވެ. އެގޭމީހުން ކަންޏާ މިގޭމީހުން ވެސް ތިބޭނީ ކައިގެންނެވެ. އެގޭ މީހުން މަހެއް ގަތިއްޔާ މިގޭ މީހުން ދެމަސް ގަންނާނެއެވެ. އެގޭ މީހުން ކެއްކި އެތިކޮޅު ބާކީވެގެން ލާއްސެއްގެ ބަތް އުކާލިއްޔާ މިގެއިން ދެލާހި އުކާލާނެއެވެ. މިއީ ކޮންކަމެއް ތޯއެވެ. އަހަރެމެންގެ އެކުވެރިކަން އަޅެ ކޮބައިތޯއެވެ. ތަރަށްޤީގެ މި ޒަމާނަށް ވުރެން އޭރުގެ ހިތްގައިމުކަން މާބޮޑެވެ. މާ އުފާވެރިއެވެ.