ހޭލަނީ ބަލަމުންނެ ވައިބަރު، ރޭނިދީ ކެނޑުމުންނެ ވައިބަރު،
ހޭހުރީ ހުރުމުންނެ ވައިބަރު، ރޭދުވާލު އޮތީ މި ވައިބަރު،
މިންޖުވިއްޔާ މީ ކަލާކޯ؟ ކޮންމެހެންވެސް މާތްކަލާކޯ؟

މިއީ ދިވެހި އަދަބީ އުސްތާޛު އާދަމް ނަސީރު އިބްރާހިމް ލިޔުއްވާފައިވާ މި ދިވެހި މުޖުތަމަޢުއަށް ވަރަށް އަގުހުރި މެސެޖްތަކެއް ފޯރުކޮށްދީފައިވާ ލަވައެކެވެ. ތެދެކެވެ. ވައިބަރަކީ ފޯނުން އެކަކު އަނެކަކާއި މުޢާމަލާތު ކުރުމަށް ގެންގުޅޭ ވަޞީލަތެކެވެ. މި ވަޞީލަތުގެ ބޭނުން ހެޔޮގޮތުގައިި ހިފުމުގެ ބަދަލުގައި ވައިބަރަށް ދެވި ހިފުމުން މުޖުތަމަޢުގައި ދިމާވާ މައްސަލަތައް ވަކި މަދެއް ނޫނެވެ. އެހެންކަމުން މިލިޔުމުގައި ވައިބަރު ދެވި ހިފުމުން މުޖުތަމަޢުގައި ދިމާވާ މިފަދަ ބައެއް މައްސަލަތަކަށް ނަޒަރު ހިންގާލާނަމެވެ.

އިންޓަރނެޓްގައި އެކަކު އަނެކަކަށް މުޢާމަލާތުކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ އެންމެ ޢާއްމު ވަޞީލަތްތަކަކީ ފޭސްބުކާއި، ވައިބަރު، ޓްވިޓަރ އަދި މިހާރު މަޤްބޫލުކަން ހޯދަމުން އަންނަ ޓެލެގްރާމް އެވެ. މި ހުރިހާ ވަޞީލަތްތަކަކުން ވެސް ހިފަނީ ހަމަ އެއް ބޭނުންތަކަކެވެ. ކުރެވެނީވެސް ހަމަ އެއްކަހަލަ ކަންތައްތަކެކެވެ. މިގޮތުން ޢާއްމުންގެ މަޤްބޫލުކަން އެންމެ ފުރިހަމައަށް ހޯދާފައިވާ އެއް ވަޞީލަތަކީ ފޭސްބުކެވެ. ނަމަވެސް މިހާރަކަށް އައިސް އެންމެ ބާރުލާފައި އިވޭ އެއް އަޑަކީ ވައިބަރުގެ ވާހަކަ އެވެ.

 

އަޅުގަނޑުމެންގެ މިދިވެހި މުޖުތަމަޢުއަށް ބަލާލާއިރު ފޯނުން ވައިބަރުގައި ޖެހި ދުވާލު ގިނަ ވަގުތުތައް އެކަމަށް ހުސްކޮށްލާ މީހުންވެސް މިއަދު ވަކި މަދެއް ނޫނެވެ. ގިނަފަހަރަށް ވައިބަރުގައި ޖެހި ތިމާ އަދާކުރަން ޖެހޭ ވާޖިބުތަކާއި ޒިންމާތަކުގެ މަތިން ހަނދާނެއް ނުހުރެއެވެ. މިސްކިތަށް ނަމާދަށް އެރިޔަސް ކައިރީގައި ފޯނު އޮވެއެވެ. އަދި ނަމާދުކޮށް ނިމިގެން މިސްކިތްތެރޭގައި ވެސް ފޯނުން ވައިބަރަށް ނުވަތަ ފޭސްބުކަށް ވަދެ ނުރަގަނޅު އާދަތައް ކުރަމުންދާ މީހުން މަދުން ނަމަވެސް ފެނެއެވެ. އަދި ހަމަ މިގޮތަށް ދަރިއަކު ބަލިވެގެން ނުވަތަ އަނބިމީހާ ގޮވައިގެން ހޮސްޕިޓަލަކަށް ނުވަތަ ކުލިނިކަކަށް ދިޔައަސް ފެންނަނީ ހަމަ މިފަދަ މަންޒަރުތަކެވެ. މަދަރުސާތަކާއި ކޮލެޖްތަކުގައިވެސް ޓީޗަރު ކިޔަވައިދެމުންދާ ގަޑީގައިވެސް ގިނަ ފަހަރަށް ތިބެވެނީ ވައިބަރު ނުވަތަ ފޭސްބުކަށް ވަދެ ކޮންމެވެސް މީހަކަށް ޗެޓްކޮށްލާށެވެ. ގިނަ ފަހަރަށް ޓީޗަރު ދޭ ފިލާވަޅުތައް ހަނދާންނެތި ގެނައި ފޮތްތައް މޭޒުމައްޗަށް އުކާލައި ގެއަށް ދެވޭ ތަން ފެނެއެވެ. މިހެންވުމުން ކިޔެވުމަށް ދޭންޖެހޭ ސަމާލުކަން ދަރިވަރުންނަށް ނުދެވި ޓީޗަރު ރުޅިއައިސްގެން އެދަރިވަރާއި ދިމާލަށް ހަޅޭއްލަވަންޖެހޭ ފަހަރުވެސް އާދެއެވެ. ހަމައެހެންމެ ކޮލެޖަށް ނުވަތަ ސްކޫލަށް ހިނގާފައި ދާއިރު ފޯނުން ވައިބަރަށް ނުވަތަ ފޭސްބުކަށް ވަދެ ޗެޓްކުރަމުން ދާނަމަ ގިނަފަހަރަށް ދެވެނީ ކޮންދިމާއަކަށް ކަން ނޭގި މަގުއޮޅި އެހެން ދިމާއަކަށް މިސްރާބު ޖެހި، އެކްސިޑެންޓްވެ ފުރާނައަށް ނުަރައްކާވެދާ ފަހަރުވެސް އާދެއެވެ. އޭގެ ބަދަލުގައި މިފަދަ މުހިންމު ކަންކަމުގައި މަސްޢޫލުވެ އުޅޭއިރު ފޯނުން ފޭސްބުކަށް ނުވަތަ ވައިބަރަށް ވަނުން މަދުކޮށް މިކަމުން މިންޖުވާން ޖެހެއެވެ. މީގެ ބަދަލުގައި ލިބޭ ހުސްވަގުތުތަކުގައާއި އެނޫންވެސް މުހިންމު ކަންކަމުގައި ވައިބަރުގެ ބޭނުން ހިފުން މާރަނގަޅެވެ.

ޔުނިވަރސިޓީތަކުގެ އިތުރުން ބައެއްފަހަރު އަޅުގަނޑުމެން އޮފީހުގެ މަސައްކަތުގެ މާހައުލުގައި އުޅޭއިރު ފޯނުން ވައިބަރަށް ވަދެ ޑިއުޓީގަޑީގެ ބޮޑުބައި ދުއްވާލައިފިނަމަ އޮފީހުގެ މަސައްކަތްތަކަށް ބުރޫ އަރައެވެ. މިސާލަކަށް އޮފީހެއްގެ ރިސެޕްޝަން ކައުންޓަރުގައި ޑިއުޓީގައި އިންނަ ކުއްޖާ އޮފީހަށް ޚިދުމަތް ހޯދުމަށް އަންނަ ފަރާތްތަކަށް ސަމާލުކަން ނުދީ ފޯނުން ވައިބަރަށް ވަދެ އުޅެން ވެއްޖެނަމަ ގިނަ ފަހަރަށް ހެދޭނީ ބޮޑު ގޯހެކެވެ. ދޭންޖެހޭ ޚިދުމަތް ނުދެވި ނުބައި ތަނެއްގައި ސޮއިކުރާ ފަހުން ނުވަތަ ގެނައި ސިޓީ ހަނދާންނެތިގެން ވީދާލެވޭ ފަހުން ޚިދުމަތް ހޯދަން އަންނަ ފަރާތްތަކުން އެޝަކުވާ ކުރުމުން ތިމާގެ ވަޒީފާ ގެއްލިގެން ދާ ފަހަރުވެސް އާދެއެވެ. މިވެސް ހަމަ ވެދާނެ ކަމެކެވެ.

މީގެއިތުރުން ތިމާ ވަޒީފާގައި ބުރަކޮށް އުޅެމުން ފޯނުން ތިމާއަށް ނޭގި ފޮޓޯއެއް ނެގި އޮޅިގެން ނުދަންނަ މީހަކަށް ވައިބަރު ކޮށްލެވިއްޖެނަމަ ތިމާ ރަކިވެ ސިހިގެން ދެއެވެ. އަދި ތިމާ ކުރާ މަސައްކަތްތަކަށް ބުރޫއަރައި އެ މަސައްކަތް ހުއްޓި ވައިބަރަށް ސަމާލުކަން ދެވެއެވެ. މީގެ ބަދަލުގައި މަސައްކަތްކުރާ ގަޑިތަކުގައި ފޯނުން ވައިބަރަށް ވަނުމުގެ ބަދަލުގައި މުހިންމުކަމެއް ޖެހިގެން ނޫނީ ފޯނުން ވައިބަރަށް ނުވަނުން ރަނގަޅެވެ.

އަމިއްލަ ދިރިއުޅުމުގައިވެސް ކަންތައްތައް ހުރީ ހަމަ މިގޮތަށެވެ. ގޭތެރޭގައި އުޅޭއިރުވެސް ވައިބަރުގައި ޖެހި ގިނަ ފަހަރަށް ދަރިން މަތިން ހަނދާނެތޭ ފަހަރުވެސް އާދެއެވެ. ފޯނުން މީހުންނަށް ލޯބީގެ މެސެޖްތައް ފޮނުވުމާއި މަޖާ ވާހަކަ ދެއްކުމުގައެވެ. ގިނަ ފަހަރަށް ފިރިމީހާ ގެއަށް އަންނައިރުވެސް ޗެޓްލޮގުގައި ހުންނަ މެސެޖްތައް ފޮހެނުލެވެއެވެ. ގޭތެރޭ ދެން ޖެހެނީ ބޮޑު ތޫފާނެކެވެ. ކައިވެނީގެ މަޤާމު ހަނދާން ނެތި ދެއެވެ. ވައިބަރުގަ ކަނޑުމަތި އަޅައި ޢާއިލާ ރޫޅެން ދިމާވެއެވެ.

ގޭތެރެއިން ބޭރަށް ނިކުމެ ކެފޭއަކަށް ނުވަތަ ރެސްޓޯރެންޓަކަށް ނަޒަރު ހިންގާލިޔަސް ފެންނަނީ ހަމަ މި ފަދަ މަންޒަރުތަކެވެ. ތިން ހަތަރު މީހުންވެގެން ކޮފީއަކަށް ދިޔަޔަސް އެކަކު އަނެކަކަށް ވާހަކަ ދައްކާ ހީސަމާސާ ކުރުމުގެ ބަދަލުގައި ކޮންމެ މީހަކުވެސް އިންނަނީ ފޯނުން ޗެޓްލޮގަށް ވަދެ އެހެން މީހަކާ ޗެޓްކުރާށެވެ. ކޮފީއަށް ނުވަތަ ރެސްޓޯރެންޓަށް ދަނީ އާއިލާ ނުވަތަ ރައްޓެހިންނާއި ގުޅުން ބަދަހިކޮށް ވާހަކަ ދައްކާލާށެވެ. ނަމަވެސް މިއަދު މިވަނީ މިކަންވެސް ވައިބަރު ދެވީގައި ޖެހިފައެވެ. މިގޮތަށް މިކަންކަން އާއްމުވެގެން ދާނަމަ މާމަ ގޮވައިގެން ކާފަ ރެސްޓޯރެންޓަށް ވަދެ ކާއެއްޗެއްސަށް އޯޑަރު ދިނުމަށްފަހު ކާފަ ފޯނުން ޗެޓްލޮގު އަވައިގައި ޖެހި ހަނދާންނެތިގެން މާމަ ރެސްޓޯރެންޓްގައި ބަހައްޓާފައި ދިއުން ފަދަ ކަންކަން ހިނގުން ގާތެވެ. އަދި ވައިބަރު ދެވި ހިފުމުން ކިރުމައިން ޅަދައިރިންގެ މަތިން ހަނދާން ނެތި، ދެމަފިރިންނަށް ކައިވެނީގެ މަޤާމު ހަނދާން ނެތުންވެސް ގާތެވެ. މިއީ ހަމަ ހަޤީގަތެވެ.

އެހެންކަމުން ކޮންމެ މީހަކުވެސް ބަލަންވީ ފޯނުން ވައިބަރަށް ނުވަތަ ފޭސްބުކަށް ވަނުމުގައި އިންތަކެއްގައި ދެމި ތިބުމަށް މިންތަކެއް ކަނޑައެޅޭތޯއެވެ. މުހިންމު ކަންކަމުގައި އުޅޭއިރު ވައިބަރުގައި އުޅުން ޢާއްމު ކަމަކަށް ނުވަތަ ދާއިމީ ކަމަކަށް ނުހަދާ ވޭތޯއެވެ. ދާއިމީކޮށް ކުރެވި ޢާއްމު ކަމަކަށް މިކަން ވެއްޖެނަމަ ވައިބަރު ދެވިހިފުން ގާތެވެ. ވީމާ، މިކަމުން މިންޖުވުމަށް މަސައްކަތް ކުރުން ރަނގަޅެވެ. އޭރުން ތިބާއަށް ދިރިއުޅުމުގައި އެންމެންގެ ލޯތްބާއި އިހްތިރާމް މިހާރަށްވުރެ ބޮޑަށް ލިބިގެންދާނެކަން ކަށަވަރެވެ.

ލިޔުންތެރިޔާގެ ފުރަމަލަ

އަޙްމަދު ނާފިޢު
ޢިބްރަތްތެެރި ވާހަކައާއި ބަހާއި އަދަބުގެ ޢިލްމީ ލިޔުންތައް ނާފިޢު ލިޔާނެއެވެ.

ގުޅުންހުރި ލިޔުން: