ގެއެއް ގެއަކަށްވަނީ އެގެއަކަށް ފުރިހަމަވުން ލާޒިމް ކަންތައްތަކެއް ފުރިހަމަވުމުން ކަމުގައި ކާބަފައިންގެ ޒަމާނުގައިވެސް ދަނެއެވެ. އެ ޒަމާނުގައި ގެ އަޅައި އުޅެނީ ފަނުން، ދަނޑިމުޑި ބޭނުންކޮށްގެންނާއި ތެޅިގާ ބޭނުންކޮށްގެން އުވައިން ރާނައިގެންނެވެ.

އޭރުގެ ގެއެއްގައި މާގިނަ ކޮޓަރިތަކެއް ނުހުރެއެވެ. ހުންނާނީ ދެ ބަޔަކަށެވެ. އެއީ އެތެރެގެއާއި ބޭރުގެ އެވެ. ގެއެއް ވެއްޖެއްޔާ އެ ގޭތެރޭގައި ސާމާނު އެތުރުމުގައި ވަކި އުސޫލުތަކެއް އޭރުވެސް ގެންގުޅެތެވެ. ގެއާއި އިންވެގެން ބޭރަށް ގޯތިތެރެއަށް ވާގޮތަށް ގިފިއްޔެކެވެ. ގެވަޅުގެ އަނެއް ފަޅީގައި ބަދިގެއެކެވެ. ކާއެއްޗެހި ރައްކާކުރާނެ ގުދަނެކެވެ. ގުދަންވެސް ވަރަށް ތަފާތެވެ. އޭރަކު ކާގެއެއް ނުހުރެއެވެ. މަޑުކުރައްވާށެވެ. ހިތްޕުޅުގައި ތިޔައުފެދޭ ސުވާލުގެ ޖަވާބުވެސް ލިބިލައްވާނެއެވެ. އަޅުގަނޑާއެކު ހިންގަވާށެވެ. އެ ޒަމާނުގެ ގެއަކަށް ވަދެ ބައްލަވައިލައްވަން ހިންގަވާށެވެ.

ވަޑައިގަންނަވާށެވެ. ގެއިން ފުރަތަމަ މިވަދެވުނީ ބޭރުގެއަށެވެ. އަޅުގަނޑުމެން ފައްޓާނީ އެތެރެގެެއިންނެވެ. އެތެރެގެއަކީ އެޒަމާނުގައި ވިއްސާ ކޮޓަރިއޭ ބުނުމަކުން ދޮގަކަށް ނުވާނެއެވެ. އެތެރެގޭގައި ހުންނާނީ ރޯނުފުރި ދެ އެނދެވެ. ގިނަ ގޭގޭގައި އެއް އެނދުވެސް ހުރެއެވެ. އެތެރެގޭ އެތެރެ އެނދުގައި އޮންނާނީ މަދިރިގެވެސް ދަމާފައެވެ. މި އެނދުތަންދޮށުގައި އެއްވެސް ސާމާނެއް ބަހައްޓާފައެއް ނުހުންނާނެއެވެ. ސަބަބަކީ ވިހެއުމައްފަހު ބޭސްފަރުވާ ކުރުމަށް ގައިދޮށަށް އަލިފާން ލުންފަދަ ކަންކަން ހިގާތީއެވެ. އެނދުމަތީގައި އޮންނާނީ ކުނާ އަޅާފައެވެ. އެނދާ ދިމާމަތީގައި އެނދުގެ ބޯލާކޮޅާ ދިމާވާނޭހެން ކޮޅުގައި ގޮށެއްޖަހާފައި އޮންނަ ވާގަނޑެއް ނޫނީފޮތިގަނޑެއް އެ ދިމާ މަތީ ވަކަރެއްގައި އައްސާފައި އޮންނަތަން އެބަފެނެއެވެ. އެއީ ވިހެއުމުގެ ވޭންވަރުގައި އަންހެން މީހާ ހިފަހައްޓަން އޮންނަ އެއްޗެކެވެ. އެ ވާގަނޑަށް ކިޔާނީ އެލިބައިނެވެ.

ދެން ފެންނަން މިހުންނަނީ ކުޑަ އެނދެކެވެ. މިއެނދުގައި މިއޮތީ ދެ ކުނާ އަޅާފައެވެ. މި ދެކުނާ ދޭތެރެއަކީ ލިޔެކިޔުން ރައްކާކުރަން ވެސް ބައެއްފަހަރު ބޭނުން ކުރާ ތަނެކެވެ. މި އެނދުތަންދޮށުން އެ ފެންނަނީ ގޭތެރެ ދިއްލުމަށް ބޭނުންކުރާ ސާމާނެވެ. ފުޅިބައްތިއާއި އަތްބައްތި ތަކެވެ. ކަރާސީތެޔޮ (ސާފުތެޔޮ) އެ ހުރީ ބިއްލޫރި ބޮތްކަކަށް އަޅާފައެވެ. ބޮކީގެ ބޭރުން ބޮކި ހެތުރުން ގަތާފައެވެ. އޭގެ މައްޗެއްގެ ގޮތުގައި ޖަހާފައި އެހެރީ ފުޅިމަދު އުނގުރިއެކެވެ. ބައެއް ފަހަރު މި އެނދު ތަންދޮށުގައި ކުކުޅު ހާލިހަދައިގެން ބިސް ވެސް އަޅައެވެ.

އެތެރެގެއިން ބޭރަށް ނުކުންނަން ހުންނަ ދޮރުގައި މިއޮތީ ފޮތިގަނޑެއް ދަމާފައެވެ. މި ފޮތިގަނޑަކީ ތިރިން މައްޗަށް އޮޅައިލެވޭގޮތަށް އޮންނަ ފޮތިގަނޑެކެވެ. ދޮރުގެ މަތީގައި ފޮތިގަނޑުގެ ބޭރަށް ވާގޮތަށް އެލުވާފައި މިއޮތީ ފުޅިބައްތި އެކެވެ. މި ބައްތި ދިއްލާފައި އޮންނައިރު ބޭރުގެއިން އެތެރެގޭތެރެ ފެނުން އުނދަގޫވާނެއެވެ. ސަބަބަކީ ވައްޓާލާފައި އޮންނަ ފޮތިގަނޑަށް ބައްތީގެ އަލި އެޅިފައި އޮންނާނެތީ އެވެ.

ބޭރުގޭގައި މި ހުންނަނީ ކުޑައައްޓަކާއި ބޮޑުއައްޓެއްގެ އިތުރުން ދެ އެނދެވެ. އެތެރެގެއިން ނިކުންނައިރު ކަނާތް ފަރާތުން މި ފެންނަނީ ކުޑައައްޓެވެ. ވާތް ފަރާތުގައި މިހުރީ އައްޓުކޮޅު އެނދެވެ. މި އެނދާއި ޖެހިގެން ގެއަށް ވަންނަ ދޮރާއި ދިމާވާގޮތަށް މިހުރީ ދިމާ އެނދެވެ. ބޭރުގެ ހުރަސްވާ ގޮތަށް ގޭގެ ކޮޅުބިތް ކައިރީގައި މިހުރީ ބޮޑުއައްޓެވެ. އައްޓާއި އެނދުގެ ފައިތައް ހަދާފައި މި ހުންނަނީ ހިރިގަލުން ނެވެ.

ކުޑައައްޓަކީ ވަރަށް ޝާހީ އައްޓެކެވެ. އަށި ހަދާފައި މިހުންނަނީ ވަކަރުންނެވެ. މިއަށީގައި ދެ ކުނާއަޅާފައި އޮވެއެވެ. އެއް ކުނަލަކީ އަށީގެ ދިގަށް އަޅާފައި އޮންނަ ކުނަލެކެވެ. އަނެއް ކުނަލަކީ އަށީގެ ހުރަހަށް އަޅާފައި އޮންނަ ކުނަލެކެވެ. ހުރަހަށް އަޅާފައި އޮންނަ ކުނަލުގެ ކޮޅުގައި އަށީގެ ބިއްދޮށަށް ވާގޮތަށް ބޮޑު ބާލީހެއް ލައްކޮށްލާފައި ކުނަލުގެ އަރިމަތީގައި ބޮޑު ކަންނޭލެއް ބާއްވާލާފައި އެ އޮންނަނީ ގެއަށް އަންނަ އިއްޒަތްތެރި މެހެމާނުން އޮށޯވެލައި ލެނގިލުމަށެވެ. އޮއްތާލުމަށެވެ. މި އައްޓާއި ދިމާ މަތީގައި އެހުންނަނީ ކިޔަވަންގެންގުޅޭ ޚަތިމް ތަކާއި ފޮތްތައް ބަހައްޓާ މަތާރަން ފިލައެވެ.

އައްޓުކޮޅު އެނދަކީ ގިއުގަނޑު ވަކަރުން ހަދައި ކުދި ގޮޅިއަށް ވާގޮތަށް ރޯނުފުރައިގެން ހަދާފައިހުންނަ އެނދެކެވެ. މިއެނދުގައި އަޅާފައި މިއޮންނަނީ އެންމެ ކުނަލެކެވެ. މިއެނދުގެ އެއްކޮޅުން ތަންކޮޅެއްމަތީގައި ފިލާފޮއްޗެއް ހަރުކޮށް އޭގެ މަތީގައި މިހުރީ ރީތިވާ ސާމާނު ބަހައްޓާފައެވެ.

އެ އޮތީ ކޮން އޮނުބުރިއެއް ބާއޭ ހިތްޕުޅަށް އަރައިފި ދޮގެއްތޯއެވެ. އަސްތާ އެއީތޯއެވެ. އެއެއްޗަކީ ގެއަށް އަލަށް އަންނައިރު އެތަނުގައި އައްސާ އެއްޗެކެވެ. އެއީފަސްވަރަކަށް ފޫޓު ހުންނަވަރުގެ އޮނުގަހުގެ އޮނުބުރިއެކެވެ. އޮނުބުރި އެއޮތީ އޭގެ ދެކޮޅުގައި ރޯނު ޖަހައި މަތީ ވަކަރެއްގައި ބަދެފައެވެ. އެ އޮނުގެ އެއްކޮޅުގައި ދިވެހިރުކުގެ ޅަ އެތެއްގެ ފުޅަތްޕެއް ވެސް ބަނދެލާފައި އެބައޮތެވެ. މި އޮނު މި އޮންނަނީ އައްޓުކޮޅު އެނދާ ދިމާ މަތީގައެވެ.

ދެންމިހުރީ ދިމާއެނދެވެ. މިއެނދަކީވެސް އައްޓުކޮޅުއެނދާ އެއްގޮތަކަށް ހަދާފައި ހުންނަ އެނދެކެވެ. މިއެނދުގެ ވަކި ޚާއްޞަ ކަމެއް އެނގިފައެއް ނެތެވެ.

އެ ޒަމާނުގެ ގެއެއްގެ މައި ތަނބަކީ ބޮޑުއައްޓެވެ. މިވެސް ވަކަރުން ހަދާފައި ހުންނަ އައްޓެކެވެ. ތަންކޮޅެއް ފޯރާ ބައެއް ނަމަ މިއަށީގައި އޮންނާނީ ތަރަފާލު އަޅާފައެވެ. އާންމުކޮށް ބޮޑުއަށީގައި ވެސް އޮންނަނީ ކުނާ އަޅާފައެވެ. މިއައްޓަކީ ކިޔަވައިދޭ މަރުކަޒެވެ. މި އައްޓަކީ ކާގެއެވެ. ޞޮލަވާތް ފާތިހާ ކިޔަވާނީވެސް މި އަށިމަތީގައެވެ. އަށީގެ ބިއްދޮށުގައި ލަކުޑިން ޖަހާފައި ހުރި ތިން ފޮށްޓެއް އެބަފެނެއެވެ. އެއް ފޮށްޓަކީ މާލެދަތުރަށް ގެންދާ ފޮށްޓެވެ. އަނެއް ފޮށްޓަކީ އަންނައުނު ލުމަށް ބޭނުންކުރާ ފޮށްޓެކެވެ. ދެންއެހުރި ފޮށްޓަކީ ގޭގައި ގެންގުޅޭ ޚާއްޞަ ސާމާނު ރައްކާކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ ފޮށްޓެކެވެ. އަށީގެ ކޮޅުން ތަންކޮޅެއް މަތީގައި ފިލާފޮއްޗެއްގެ މަތީ އެހުރީ ކައިނިމިގެން އަތްދޮއްވުމަށް ބޭނުންކުރާ ފެންކުރަޔާ ލޯގަނޑެވެ. މި އައްޓާއި ދިމާމަތީގައި ހުރަސް ވަކަރުމަތީ ބަނބުކެޔޮފިލާ އަތުރާފައި ހުރިތަން އެބަފެނެއެވެ. އެއީ ގެމައްޗެވެ. ހުންނާނީ ބޮޑުމަލާފަތާ، ފުފެޔާ މިބާވަތުގެ ހިފައި ގެންގުޅޭ ސާމާނެވެ. ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް ކާތަކެތި ރައްކާކުރުމަށް ވެސް ގެމަތި ބޭނުންކުރެއެވެ.

ބޭރުގޭ އެނދު ދަށުގައި ނޫނީ އަށިދަށުގައި ވަކި ޚާއްޞަ އެއްޗެއް ބަހައްޓާފައެއް ނުހުރެއެވެ. އާންމުކޮށް މިތަނަކީ ކާށި ރައްކާކުރާ ތަނެކެވެ.
ގެއަށް ވަންނަން ހުނާނީ ދެދޮރެވެ. މި ދެދޮރުގައި ވެސް އޮންނާނީ ގޯނިގަނޑެއް ދަމާފައެވެ. މި ގޯނިގަނޑަކީ ނިދަންވީމާ ތިރިޔަށް ވައްޓައިލާ ގޮތަށް އޮންނަ ގޯނިގަނޑެކެވެ. ވައިބާރު އިރެއްނަމަ ގޯނިގަނޑުގެ ތިރިން ދަނޑިބުރިއެއް ލައްކޮށްލައެވެ.

މި އުޅެލެވުނީ އެ ޒަމާނުގެ ގެއެއްގެ ތެރޭގައެވެ. އެ ޒަނާނުގެ އެހެން ބައެއް ގެތައް މި ގެއާއި ތަފާތުވުން އެކަށީގެންވެއެވެ. އަޅުގަނޑާއެކު ތިޔަ ހޭދަކޮށްލެއްވި ވަގުތުކޮަޅށް ވަރަށްބޮޑަށް ޝުކުރުވެރިވަމެވެ. އިހުގެ ގެވަޅުގައި ދެންހުރި ތަންތަނަށްވެސް އެހެން ދުވަހަކުން އަޅުގަނޑާއިއެކުގައި ޒިޔާރަތް ކުރައްވާނެކަމަށް އުންމީދުގައި މިފަހަރު ވަކިވެލަމެވެ.

ބަސްކޮށާރު:

ލަފުޒުތަކާއި މާނަ ނަގާފައިވަނީ ދިވެހިބަސް ފޮތުންނެވެ. ލިޔުމުގައި ނެތް، އެހެން ނަމަވެސް މި ލިޔުމާއި ގުޅުންހުރި ބައެއް ލަފުޒުތައް ވެސް، ކިޔުންތެރިންގެ މަޢުލޫމާތު މުއްސަނދިކުރެއްވުމަށް ހިމަނައިލެވިފައި ވާނެއެވެ.

އެލިބައިން (ނ) އަންހެނުން ވިހާން ބަނޑުގައި ރިހޭއިރު ވޭންވަރު ފިލުވުމަށް ހިފާން އެލުވާފައި ހުންނަ ވާގަނޑެއް.

ހެތުރު (ނ) އެބޮޑެތި މަސް ބާނާށާއި ބޮޑެތި ގުޑި އެރުވުމަށް ރޯނުން ނުވަތަ ވަކައިން އަޅައިފައި އޮންނަ ހިމަ ވާ

ބޮކި (ނ) އެތެރެ ހުހަށް އޮންނަގޮތަށް ބިއްލޫރިން ނުވަތަ އެހެނިހެން ތަކެތިން ހަދައިފައި އޮންނަ ބޯޅަ.

ހެތުރު (ނ) ބިއްލޫރި ބޮކީގެ ރައްކާތެރިކަމަށްޓަކައި ބޮކީގެ ބޭރުގައި ހެތުރު ބޭނުންކޮށްގެން ގަތާފައި ހުންނަ ދާގަނޑު ޒާތުގެ އެއްޗެއް.

ދިމާއެނދު (ނ) ގޭގައި ބޭރުގޭތެރޭގައި ވަންނަދޮރާ ދިމާއަށް ހުންނަ އެނދު.

ބޮޑުއަށި (ނ) ދިވެހި ގޭގޭގެ ބޭރުގޭ ދޮރުގެ އިރުމަތިން ހުރަހަށް ހުންނަ ދިގުއަށި.

މުށިކުޅޭއިރު އަޅައިފައި ހުންނަ މުށި ގޭގައި ފައިފުއްސާ ޖެހިގެން ކަނާތް ފަރާތުން ހުންނަ ގެ ނުވަތަ ގޮޅި.

ބޮޑުއަށިކޮޅުއެނދު (ނ) ބޮޑުއަށީގެ ފައިލާކޮޅުން ތިރިއަށިމަތީގައި ހުންނަ އެނދު.

ކުޑައަށި (ނ)ދިވެހިގޮތަށް އަޅައިފައި ހުންނަ ގޭގޭގެ އުތުރު ދޮރުން ބޭރުގެއަށް ވަންނައިރު ކަނާއަތް ފަރާތުގައި ހުންނަ އަށި.

ތިރިއަށި (ނ) އިހުގެ މުސްކުޅި ބައެއްގޭގޭގައި ދިމާ އެނދުބަހައްޓައިފައި ހުންނައަށި.

މެދުއެނދު (ނ) އިހުގެ ބައެއް ގޭގޭގެ މެދު އެތެރެގޭ ތެރޭގައި ހުންނަ އެނދު.

ދިމާއެނދު (ނ) ގޭގައި ބޭރުގޭތެރޭގައި ވަންނަދޮރާ ދިމާއަށް ހުންނަ އެނދު.

ދެކުނުއެނދު (ނ) އިހުޒަމާނުގެ ގޭގޭގެ އެތެރެގޭގެ ދެކުނުބިތުގެ ކައިރީގައި ހުންނައެނދު.

އުތުރުއެނދު (ނ) އެތެރެގޭ އުތުރުބިތް ކައިރީ ހުންނަ އެނދު. އިހުގައި މީހަކުވިހާންވެއްޖެނަމަ ވިހާނީ މިއެނދުގައެވެ.

ދުރުދިމާއެނދު (ނ) މުށިކުޅޭއިރު ކުރިމަތިން އެންމެ ދުރަށް ހުންނަ ގޮޅި.

ލިޔުންތެރިޔާގެ ފުރަމަލަ

ހުސެން މޫސާ (ބިގޭ)
ތަފާތު ލިޔުންތެރިއެކެވެ. ލ. އަތޮޅުގެ ބަހުރުވައަށް ދެވިފައިވާ ލޯބި، ހުސެންގެ ލިޔުންތަކުން ފެނެއެވެ.

ގުޅުންހުރި ލިޔުން: